Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc (POChP) to jedno z najpoważniejszych globalnych zagrożeń zdrowotnych. Światowa Organizacja Zdrowia przewiduje, że tylko w ciągu najbliższych 8-10 lat liczba zgonów spowodowanych POChP wzrośnie o 30%, a w 2030 roku choroba ta będzie trzecią przyczyną umieralności. Współczesna medycyna kładzie silny nacisk na szybką i precyzyjną diagnostykę POChP, ponieważ wczesne rozpoznanie choroby daje szansę na złagodzenie nasilenia jej objawów i uniknięcie inwalidztwa oraz przedwczesnej śmierci.
Czym jest POChP?
Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc to choroba układu oddechowego, która rzutuje na wszystkie kluczowe funkcje organizmu, w tym pracę układu sercowo-naczyniowego. Charakteryzuje się stałą obecnością takich objawów jak przewlekły kaszel, duszność, męczliwość czy odkrztuszanie plwociny, skutkując trwałym ograniczeniem przepływu powietrza przez dolne drogi oddechowe i prowadząc do nieodwracalnych zmian w miąższu płuc i w naczyniach płucnych.
Przyczyną choroby jest długotrwałe narażenie na szkodliwe czynniki środowiskowe: pyły, gazy i dym tytoniowy. Grupę ryzyka POChP tworzą przede wszystkim:
- Osoby używające wyrobów tytoniowych(czynni i byli palacze tytoniu, a także osoby narażone na bierne palenie);
- Osoby oddychające zanieczyszczonym powietrzem– smog i zawarte w nim toksyny, szczególnie tlenki azotu, w dużej mierze odpowiadają za wciąż rosnącą liczbę przypadków POChP, pomimo globalnego spadku liczby palaczy wyrobów tytoniowych;
- Osoby pracujące w zanieczyszczonym środowisku, przede wszystkim górnicy, hutnicy, budowlańcy, rolnicy, sprzątaczki, kosmetyczki, fryzjerzy czy mechanicy samochodowi.
Przewlekłą Obturacyjną Chorobę Płuc najczęściej diagnozuje się u osób starszych (w większości mężczyzn), jednak w grupie ryzyka znajdują się już osoby po 40. roku życia, które powinny zwracać baczną uwagę na wszelkie niepokojące czy nietypowe objawy ze strony układu oddechowego.
Objawy POChP
Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc może się przez długi czas rozwijać bezobjawowo, co utrudnia wczesną diagnostykę POChP. Najczęściej obserwowanymi objawami choroby są:
- przewlekły kaszel,
- odkrztuszanie plwociny (gęstej wydzieliny z płuc, czasami o ropnym charakterze),
- stopniowo narastająca duszność (zarówno wysiłkowa, jak i w fazie spoczynkowej),
- pogorszenie tolerancji wysiłku (męczliwość, postępujące trudności z wykonywaniem nawet prostych czynności dnia codziennego, zadyszka podczas spaceru etc.).
Objawy te mogą mieć różną częstotliwość i stopień nasilenia, co w praktyce decyduje o ciężkości przebiegu choroby.
Diagnostyka POChP krok po kroku
Osoby, które obserwują u siebie opisane objawy i w dodatku znajdują się w grupie ryzyka POChP, na początek powinny udać się do gabinetu lekarza rodzinnego. Lekarz POZ zbierze wywiad, przeprowadzi podstawowe badanie osłuchowe i oceni, czy skierować pacjenta do poradni pulmonologicznej.
Właściwa diagnostyka POChP bazuje na szeregu specjalistycznych badań, spośród których najważniejsza jest spirometria. Jest to nieinwazyjne badanie polegające na wykonywaniu przez pacjenta serii kontrolowanych wdechów i wydechów przez ustnik urządzenia pomiarowego (aparatu spirometrycznego). Spirometria pozwala na analizę dwóch podstawowych wskaźników:
- FVC– wskaźnik ten określa pojemność płuc, która u chorych na POChP może być w normie.
- FEV1– jest to najważniejszy wskaźnik brany pod uwagę przy ocenie funkcji płuc, pozwalający określić objętość powietrza wydmuchanego przez pacjenta w pierwszej sekundzie nasilonego wydechu.
Wyniki spirometrii nie muszą jednak przesądzać o tym, czy pacjent choruje na POChP czy też nie. Zwykle konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych badań, co ma na celu różnicowanie POChP i innych chorób, dających zbliżone objawy. Te badania to:
- Pletyzmografia– jest to uzupełniające badanie funkcji płuc, które pozwala na dokładną ocenę czynności płuc, takich jak ich całkowita pojemność, objętość zalegająca czy czynnościowa pojemność zalegająca.
- RTG klatki piersiowej– badanie to pozwala dostrzec ewentualne zmiany strukturalne w płucach, takie jak np. rozdęcie miąższu płucnego i obecność pęcherzy rozedmowych, a także pośrednie cechy nadciśnienia płucnego.
- Echo serca i EKG– oba badania mają na celu m.in. sprawdzenie wymiarów serca i ewentualne stwierdzenie oznak nadciśnienia płucnego.
- Badanie gazometryczne i pulsoksymetria– te badania pozwalają na stwierdzenie u pacjenta ewentualnych zaburzeń oddychania, służą również monitorowaniu tlenoterapii, co umożliwia ocenę funkcji dróg oddechowych.
- Ocena tolerancji wysiłku– jej podstawą jest ergospirometria, czyli tzw. próba wysiłkowa połączona z pomiarem gazów w powietrzu wydychanym. Dodatkowo przeprowadza się test 6-minutowego chodu, pozwalający ocenić tolerancję wysiłku u pacjenta.
Jak widać diagnostyka POChP jest stosunkowo skomplikowana i czasochłonna, natomiast niezbędna do ostatecznego potwierdzenia lub wykluczenia tej choroby, zwłaszcza na jej wczesnym etapie.
W przypadku zdiagnozowania POChP choremu zostanie zaproponowane odpowiednie leczenie, które daje szansę na złagodzenie nasilenia objawów choroby i tym samym na zachowanie relatywnie dobrego komfortu życia.
